صفحه اصلی > ادب نامه و سایر خبرها : حصیربافی سیستان : به قلم مائده موسوی

حصیربافی سیستان : به قلم مائده موسوی

گندمـــ پرس : بدون شک یکی ازافتخارات هر ملت وکشوری،صنایع دستی بومی آن کشور است.چرا که این صنعت وبه عبارتی این هنر- صنعت بی بدیل وبی رقیب حاصل ذوق وهنر،سلیقه،ابتکار وخلاقیت هنرمندان وصنعتگران عزیزی است که صبورانه آداب ،سنن ورسوم ودر یک کلام پیام فرهنگی نسل ها را در محصولات تولیدی شان متجلی کرده واز آن پاسداری می نماید.

دریاچه هامون
دریاچه هامون بزرگترین پهنه آب شیرین ایران در مواقع پرآبی است که به سه قسمت هامون پوزک،هامون صابری و هامون هیرمند تقسیم می شود که نقش اساسی در زندگی مردمان سیستان داشته که علاوه براثرات مثبت طبیعی،اقتصادی واجتماعی در آئین زرتشت نیز تقدس خاصی دارد.(دراوستا به نام کیانسه دریاچه مقدس یاد شده است.)با همه این اوصاف دریاچه هامون وابسته به رودخانه هیرمند میباشد واین وابستگی باعث گردیده تا هرگونه نوسانات در آب آن مشکلات را برای کل سیستم حیات سیستان به وجود آورد.دریاچه هامون علاوه بر تامین آب شرب وکشاورزی ساکنین حاشیه،معیشتهای گوناگونی را درپیرامون خود خلق نموده وزمینه ی اشتغال گروههای مختلف از جمله:ماهیگیری،شکار،دامداری وحصیربافی را فراهم ساخته است.

u062Au0648u062Au0646 2

 

پوشش گیاهی دریاچه هامون از گونه های متنوعی تشکیل شده است ازجمله:توت ، نی ، تیغال ، سه وجگ ، تزگ و…که هرکدام از این موارد کاربردهای متفاوتی داشته است.

نی های موجود در دریاچه هامون ابزار و مواد اولیه ی لازم برای فعلیت پذیرکردن خلاقیت و هوشمندی های مردمان حاشیه نشین هامون را فراهم ساخته است.

بنابراین هنر حصیربافی در منطقه سیستان با گویش اصیل بافی تلفظ می شود. اصیل از نی تولید می شود و آنچه که محصولات حصیری را شکل می بخشد مهارت و ذوق فرد حصیرباف می باشد.

DSC_0044

 

نوعی نی که به اسم محلی(توت یاتوتک)شناخته شده است ، از برگهای سبز و تازه ی آن برای خوراک گاو سیستانی و از ساقه ی نازک و بلند آن در صنعت پرده بافی یا خولک بافی استفاده میشد.

حرفه خولک بافی در منطقه ی سیستان و علی الخصوص در حاشیه دریاچه هامون پدید آمده است.در گذشته سالیانه حدود دو میلیون متر مربع از این پرده تولید و از سیستان به سایر مناطق ایران حمل میشده . اما متاسفانه به دلیل خشک سالی های اخیر در منطقه سیستان و خشک شدن دریاچه ، این هنر نیز دچار مشکل کمبود مواد اولیه شد و تولید آن کاهش یافت.

علاوه بر اینها از ساقه ی تازه و مرطوب نی بابرگهای ضخیم آن که حالتی اسفنجی داشته برای ساخت نوعی قایق محلی به نام توتن استفاده می کردند . از توتن برای حمل ونقل بار مسافر استفاده میشد.

نوع دیگری از نی های موجود در دریاچه هامون نی است که از ساقه های بلند و بزرگی برخوردار بوده که در ابتدا آن را خشک کرده ، سپس می کوبیدند و در آخر به صورت نوارهای بلندی درآورده و از این نوارها برای بافت زیرانداز که در زبان محلی به آن اصیل گفته میشد استفاده می کردند. این زیرانداز به دلیل خاصیت ضد رطوبتی بالایی داشت مردمان سیستان از آن در زیر قالی وگلیم جهت جلوگیری از رطوبت استفاده میکردند.

DSC_0060

موارد کاربردی خولک بافی : به عنوان پرده برای جلوگیری از ورود حشرات موذی یه داخل منزل است.

دستگاه بافت خولک بافی : چوب چهار پر ، مقداری سنگ یا گلوله های سنگی تراش خورده به عنوان دوک ومقداری نخ پنبه ای که به دور سنگ پیچیده وشروع به بافت میکنند.

یادداشت : مائده موسوی , کارشناس میراث فرهنگی و صنایع گردشگری

مدیرمسئول

مقالات مرتبط