توسط : شهرگندمـــــ : بالاخره پس از مدتها تائید و تکذیب درخصوص منطقه آزاد تجاری سیستان , عصر امروز ترکان مشاور رئیس جمهور و دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی یکی از برنامه‌های مهم دولت را ایجاد مناطق آزاد جدید در مناطق مرزی کشور عنوان کرد و گفت : به منظور اجرای این برنامه، منطقه مرزی مهران در ایلام، زابل در سیستان و بلوچستان و جاسک در هرمزگان برای تاسیس منطقه آزاد جدید در دستور کار قرار گرفت.
بی شک این مهم که امروز در دستور کار دولت قرار گرفته است حاصل تلاشی دسته جمعی جهت محقق شدن مطالبه ای عمومی میباشد که در نهایت مورد توجه دولتمردان قرار گرفت.
در نوشتار زیر سعی داریم به بخشی ازاین تلاشها در ماههای گذشته و موانع بر سر راه تحقق این کار بزرگ بپردازیم و یادآور شویم که قرار گرفتن این مساله در دستور کار دولت اول کار است و هنوز راه طولانی باید طی شود تا به سرانجام برسد.
عدم توجه به پتانسیلهای مثبت استان و بهره برداری مناسب از مرز موجب شده است که امروز در سیستان با مشکلات عدیده معیشتی و غیره مواجه باشیم , این مساله در زمان حال که با خشکسالی دست و پنجه نرم میکنیم بسیار بیشتر نمایان است و خود را نشان میدهد.
قبل از سفر ریاست جمهوری به سیستان کم کم صداهای از گوشه و کنار به گوش میرسید که در این سفر از رئیس جمهور درخواست شود تا سیستان را بعنوان منطقه آزاد تجاری صنعتی معرفی نماید , تقریبا تمامی مسئولین دولتی و نمایندگان مردم درسخنان خود به این مساله اشاره و اظهاری امیدواری میکردند که این مساله رخ خواهد داد , اما رئیس جمهور آمد و علیرغم درخواست مردم دراین خصوص تصمیم گیری دراین خصوص را به برگزاری جلسه در هیات دولت موکول کرد و رفت.
پس از آن فضای منطقه بگونه ای رقم خورد که این مهم , یعنی تبدیل سیستان به منطقه آزاد تجاری به یک مطالبه عمومی تبدیل شد و هر کس سعی داشت به طریقی این مطالبه بحق را به گوش مسئولین دولتی برساند , بسیاری از کارشناسان امر براین باور هستند که منطقه آزاد تجاری سیستان آخرین راه حل جهت جلوگیری از خالی شدن سیستان از سکنه است.
اما دراین مدت حرفهای ضد و نقیضی که مطرح شد مردم را به این باور رساند که اراده ای محکم جهت تحقق این امر وجود ندارد اما درمقابل نیروهای اجتماعی و فعالین سیاسی و اجتماعی سیستان به این نتیجه رسیده اند که این مساله را نباید به فراموشی سپرد و تا حصول نتیجه باید پیگیری کرد تا سرانجام آنچه میخواهیم رخ دهد.
این تناقض گوییها صدای همه را در آورده است , امام جمعه زابل هر جمعه این مساله را یادآوری و خواستار برنامه ریزی جهت تحقق آن میباشد , نمایندگان سیستان درمجلس شورای اسلامی درمصاحبه های مختلف خود به این مهم بارها اشاره کرده اند و خواستار توجه ویژه دولت به این مساله هستند و بزرگان سیستانی اعم از دولتمردان و فعالین سیاسی این مساله را همواره در صحبتهای خود قرار داده اند.
امام جمعه زابل : مسئولان هم باید بدانند که مردم در این زمینه هیچگونه کوتاهی و تقصیری را تحمل نمی‌کنند.
به گزارش شهر گندمـــ نقل از نسیم حجت‌الاسلام علی‌اکبر کیخا، امام جمعه زابل گفت : در ارتباط با ایجاد منطقه آزاد سیستان تا به هدف خود نرسیم؛ دست از پیگیری برنمی‌داریم. مسئولان استان اعم از استاندار، فرمانداران و نمایندگان مردم سیستان در مجلس در این رابطه در حال رایزنی هستند.
وی ادامه داد: از آنجا که کارشناسان مربوطه، طرح ایجاد منطقه آزاد سیستان را منطقی می‌دانند و به توجیهات اقتصادی آن اقرار کرده‌اند؛ اگر کسی قصد ممانعت از اجرای آن را داشته باشد؛ باید دلایل و مستندات محکمی مبنی بر به صرفه نبودن آن ارائه کند. تاکنون کسی چنین دلایلی ارائه نکرده؛ بنابراین بهانه اینکه طرح توجیه ندارد؛ پذیرفته نیست.
حجت‌الاسلام کیخا گفت: در جلسه‌ای که اخیراً با استاندار داشتم؛ وی تأکید کرد که آن بخش اقدامات لازم در زمینه ایجاد منطقه آزاد سیستان که بر عهده وی بوده؛ انجام گرفته است و طرح منطقه آزاد سیستان در حال طی کردن مراحل قانونی است.
وی در بخشی از سخنان خود خطاب به مسئولین گفت : مسئولان هم باید بدانند که مردم در این زمینه هیچگونه کوتاهی و تقصیری را تحمل نمی‌کنند.
ایجاد منطقه آزاد تجاری سیستان جزو نیازهای اساسی مردم منطقه است و باید محقق شود. زیرساخت‌های مناطق اقتصادی “رامشار و میلک” منطقه سیستان که تصویب شده؛ در انتظاریم مسئولان اقدام عملیاتی انجام دهند و تا رسیدن به خواسته خود پیگیر هستیم.
مردم سیستان به طرق مختلف پیگیر شکل‌گیری منطقه آزاد هستند. فقر مردم، خود نشانه مطالبه آنها است. بیماری‌های شایع در منطقه، رکود بازار و مسئله مهاجرت، همه بیانگر نیاز به ایجاد منطقه آزاد است و گوش شنوای مسئولان را می‌طلبد. رسانه‌ها نیز زبان گویای مردم هستند و باید ضمن رصد مشکلات آنها، به حل و فصل این مشکلات کمک کنند.
امام جمعه زابل در پایان تأکید کرد: با توجه به وعده‌های مسئولان، به اجرایی شدن منطقه آزاد تجاری سیستان خوشبین هستیم و وعده‌های مسئولان را مبنی بر صحت می‌گذاریم؛ اما اگر مشاهده کنیم که عده‌ای قصد ناامید کردن مردم را دارند و یا اهل پیگیری مطالبات آنها نیستند؛ ادبیات برخورد با آنها را تغییر می‌دهیم.
دکتر نورا : چون همه مردم سیستان خواهان ایجاد منطقه آزاد هستند؛ انتظار می‌رود مسئولان تمام تلاش خود را برای رسیدن به این هدف انجام دهند
عباسعلی نورا، نماینده سابق مردم سیستان در مجلس و مشاور فعلی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نیز در این باره گفت : در قانون مناطق آزاد تجاری صنعتی کشور آمده که باید در این مناطق تولید مورد توجه قرار گیرد. اگر این ملاک مدنظر باشد فرقی با منطقه آزاد ویژه اقتصادی ندارد؛ ولی اگر تجارت کیفی که در برخی مناطق آزاد رایج است ملاک باشد و هدف سودرسانی کلان به مردم منطقه باشد؛ این نقطه مثبت و تمایز نسبت به منطقه آزاد تجاری صنعتی خواهد بود.
وی ادامه داد: اکنون نیز آنچه در مباحث مربوط به منطقه آزاد سیستان به نظر میرسد؛ همان منطقه آزاد تجاری است که انجام چنین پروژه‌ای با توجه به تجربه‌ای که از مناطق آزادی مانند چابهار، قشم و کیش حاصل شده؛ تحول عظیمی در سیستان ایجاد خواهد کرد؛ اما آنچه که می‌تواند مکمل این تحول باشد و تا حدودی مورد غفلت واقع شده؛ پرداختن به بخش تولید برای ایجاد اشتغال در منطقه است.
وی ادامه داد: چون همه مردم سیستان خواهان ایجاد منطقه آزاد هستند؛ انتظار می‌رود مسئولان تمام تلاش خود را برای رسیدن به این هدف انجام دهند. ضمن اینکه با توجه به همسایگی سیستان با کشور افغانستان که دارای نیازهای فراوان و از طرفی دارای مواد خام بسیار است و در عین حال هیچ منطقه آزادی در همجواری آن وجود ندارد و سیستان نزدیکترین گذر مرزی به مناطق پرجمعیت این کشور همچون “هلمند و کابل و قندهار” است؛ ایجاد منطقه آزاد تجاری جزو ضروریات سیستان به شمار می‌رود. بخش اعظم مشکلات سیستان نیز می‌تواند با ایجاد منطقه آزاد برطرف شود.
سید باقر حسینی : نیاز به احداث منطقه آزاد سیستان به شدت احساس میشود
سیدباقر حسینی، نماینده مردم زابل در مجلس نیز در این ارتباط گفت: با توجه به صحبت‌هایی که در آخرین جلسه مجمع نمایندگان با استاندار داشتیم؛ ظاهراً آقای هاشمی در خصوص ایجاد هر چه بهتر منطقه آزاد سیستان توافقاتی با آقای ترکان داشته است. طرح در حال تعیین دقیق مکان و مساحت منطقه و طی‌کردن روال قانونی است و هنوز از سوی استانداری ارائه نشده است.
وی ادامه داد: تاکنون در ارتباط با زمان ارائه طرح قولی داده نشده اما طرح باید پس از ارائه از سوی استانداری به تأیید شورای عالی مناطق آزاد کشور برسد و توسط دولت به مجلس تقدیم شود؛ که این اقدامات پروسه زمان‌بری است.
حسینی در خصوص تمایل مردم سیستان برای ایجاد منطقه آزاد، عنوان داشت: مردم سیستان در سفر ریاست جمهوری با تمام توان مطالبه خود نسبت به ایجاد منطقه آزاد را اعلام کردند و تماس‌ها و دیدارهای ما با مردم نشان میدهد که نیاز به این پروژه و پروژه‌های دیگر همچون بازارچه‌های مرزی در این منطقه احساس میشود؛ چرا که اجرای چنین طرح‌هایی هم پیشرفت منطقه را به دنبال دارد و هم مشکلات معیشتی مردم را به حداقل می‌رساند.
ناظری فرماندار زابل : مزیت های ایجاد منطقه آزاد سیستان برکسی پوشیده نیست
هوشنگ ناظری، فرماندار زابل در خصوص منطقه آزاد سیستان گفت: براساس سخنان استاندار طرح منطقه آزاد تجاری سیستان در دست مطالعه قرار دارد و پس از آماده شدن توجیهات اقتصادی و اجتماعی آن، به شورای عالی مناطق آزاد و هیأت دولت ارائه میشود تا در قالب لایحه به مجلس تقدیم شود. ضمن اینکه علاوه بر این طرح، طرح مربوط به منطقه آزاد شهرستان میرجاوه نیز در دست پیگیری است.
وی افزود: معمولاً مطالعات مربوط به طرح منطقه آزاد باید توسط شورای عالی مناطق آزاد کشور صورت گیرد؛ اما با توجه به اینکه بخشی از مطالعات منطقه آزاد سیستان در سال‌های گذشته توسط ارگان‌های بومی انجام شده؛ اکنون نیز استانداری مسئولیت این امر را بر عهده گرفته است. مطالعات سال‌های قبل مربوط به ایجاد منطقه ویژه اقتصادی بوده که باید بروز شود. اگر کار مطالعات به صورت مرتب و زمان‌بندی شده انجام شود؛ پیش‌بینی میشود روند آن حداکثر طی چهار ماه آینده به پایان برسد.
ناظری ادامه داد: تعیین محدوده منطقه آزاد می‌تواند یکی از دلایل طولانی شدن مطالعات باشد که در این زمینه مسائل مهمی مطرح است. سیستان از پنج شهرستان تشکیل شده و همه این شهرستان‌ها باید ذینفع باشند. همچنین اتصال منطقه آزاد به مرز اهمیت بسیار دارد و باید برای حل مشکل قاچاق به عنوان یک محدودیت نیز چاره‌ای اندیشیده شود. مزیت‌های ایجاد منطقه آزاد سیستان با توجه به موقعیت استراتژیک آن و اتصال به افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی به عنوان حلقه آخر ترانزیت کالا و ایفای نقش مکمل برای بندر چابهار بر کسی پوشیده نیست؛ اما جزئیات طرح باید به دقت مورد بررسی کارشناسان قرار گیرد. مردم خواهان تحول در منطقه هستند. البته باید بدانیم که تحول فقط با ایجاد منطقه آزاد صورت نمیگیرد؛ اما به هر جهت اجرای این طرح عامل موثر و نقطه اتکایی برای سایر پروژه‌ها خواهد بود.
علت عدم تحقق منطقه آزاد سیستان چیست ؟
از همان روزهای اولیه که بحث منطقه آزاد در سیستان مطرح شد و پس از آن از سوی مسئولین کمتر به این مساله پرداخته میشد , این مساله جای تعجب داشت که چرا ؟؟؟
استانداری که خود این مساله را در ابتدای امر مطرح کرد حال چه شده است که بنظر میرسد تمایل چندانی برای پیگیری این مساله ندارد ؟
در محافل خصوصی و عمومی شنیده میشد که برخی به مجموعه دولت در استان فشار آورده اند که همراه با سیستان , یکی دیگر از شهرهای استان را نیز منطقه آزاد اعلام کند و این خود عاملی شد تا دولت میل و رغبت خود جهت انجام این کار را از دست بدهد.
در همین راستا دکتر نورا نماینده سابق سیستان درمجلس شورای اسلامی نیز معتقد است : علنی شدن طرح منطقه آزاد سیستان سبب شد برخی استان‌های دیگر کشور نیز خواستار ایجاد منطقه آزاد شوند . این عامل کمی از انگیزه دولت برای اجرایی‌کردن طرح کاسته است. این ادعاها فقط در صورتی که علمی و کارشناسی شده باشد؛ قابل قبول است و در غیر این صورت موجب عدم تمرکز دولت خواهد شد.
آیا بحق , وضعیت معیشتی مردم منطقه ای دیگر از کشورمان به مانند سیستان به بن بست رسیده است ؟ خیر اینچنین نیست و مردم در بسیاری از نقاط مرزی کشور به راحتی از نعمت مرز برخوردارند , اگر سری به بازار روز آستارا , بانه , دوغارون و بسیاری از شهرهای مرز نشین زده باشیم بخوبی متوجه این مهم میشویم که این عزیزان از چه نعمت گرانبهایی برخوردار هستند , نعمتی که در سیستان ما را از آن محروم کرده اند.
اما حال گویا تلاشها و مطالبه گری سیستانیها که دراین مساله به صورت واحد تلاش کردند در مسیر واقعی خود قرارگرفته است , اما باید بیدار باشیم و هوشیار که این مساله که طرح منطقه ازاد زابل در دستور کار دولت قرارگرفته است , تازه اول راه و تا سرانجام و نهایی شدن طرح فاصله فراوانی داریم
به امید فردایی بهتر
