یادداشت : سیستان در عطش , مهندس محمد حسن دهمرده

گندمــ پرس :

نه از سیلاب خبری است و نه از حق آبه سیستان و هامون

سیستان زائیده هیرمند است ، رود هیرمند از رودهای پر آب فلات شرقی ایران وآسیا به شمار می رود که سالانه میلیاردها متر مکعب آب در آن جریان می یابد .این رودخانه از بلندیهای کوه های بابا در 40 کیلومتری غرب کابل سرچشمه می گیرد وپس از طی مسافت 1100 کیلومتری وارد دریاچه هامون می گردد . این رود طولانی ترین رود واقع در بین سند وفرات به شمار می آید .در گذشته به دلیل عدم وجود تکنولوژی برداشت آب و احداث سد در طی مسیرتقریباً تمام آب تولیدی حوضه آبخیز هیرمند ورودخانه ارغنداب وارد دشت سیستان ودریاچه هامون می گردید وهمین شرایط سیستان را به انبار غله ایران تبدیل کرده بود ودریاچه هامون با اکوسیستم متنوع هفتمین تالاب جهانی آب شیرین بود .ولی با رشد وپیشرفت تکنولوژی و احداث سد برداشت آب در کشور افغانستان شدت گرفت به نحوی که امروز به اولین مصرف کننده آب هیرمند که دشت سیستان ودریاچه هامون می باشد آبی نمی رسد .

پس از مشخص شدن مرزهای جغرافیایی بین ایران و افغانستان ،کشمکش ها بر سرآب هیرمند شروع گردید . این کشمکش ها باعث گردید که در سال 1351 توسط کمیسیون دلتا متشکل از کشورهای آمریکا ،کانادا، شیلی وکشورهای ایران و افغانستان موافقتنامه ای به امضائ برسد که بر اساس آن 26 متر مکعب در ثانیه آب در ورودی مرز ایران آب به دشت سیستان برسد .

امسال در سیستان حدود 60000هکتار از اراضی به زیر کشت رفته است ،که این میزان  40 درصد از کل اراضی قابل کشت می باشد .به دلیل کمبود آب بیش از 60 درصد اراضی دشت سیستان بدون کشت رها شده وکشاورزان به سایر مناطق مهاجرت نموده اند .در سالجاری تا کنون به دلیل چند  بارندگی مناسبی که صورت گرفته کشت های انجام شده سر پا مانده و اگر آب هیرمند نرسد صد درصد محصولات به دلیل خشکی از بین خواهد رفت .لازم به توضیح است که میزان بارندگی در دشت سیستان به ندرت از 50 میلی متر تجاوز می نماید وزراعت و باغداری در سیستان کاملاً وابسته به آّب هیرمند می باشد .

هم اکنون کشور افغانستان اگر آبی اضافه از خودشان آمد می گذارند وارد ایران شود وگر نه خودشان را به هیچ وجه ملزم به این نمی بینند که حق آبه اولین مصرف کننده آب هیرمند که دشت سیستان ودریاچه هامون بوده را بدهند .

سخنی با برادران افغان: ایران در طی سه دهه جنگ وآوارگی میزبان شما بود وهم اکنون نیز چند میلیون افغانستانی در ایران کار وفعالیت می کنند ودر دوران جدید نیز ایران گام های بزرگی جهت عمران وآبادانی افغانستان برداشته وحتماً خوب می دانید که هم اکنون بخش عمده ای از نیازمندی های کشور افغانستان از ایران تامین وترانزیت می گردد وحتی بخشی از نیروی برق مورد نیاز افغانستان از ایران انتقال می یابد .در جاده های سیستان تردد کامیونهای افغانستان چندین برابر کامیونهای ایرانی می باشد بدون هیچ گونه مزاحمت واحساس نا امنی کار ترانزیت کالا را به کشور شما انجام می دهند ولی شما حق آبه سیستان را نمی دهید .اگر شما جای ما بودید وما آب را که حق شما هم بود به روی شما می بستیم شما اجازه می دادید ترانزیت کالا انجام شود ویا برقی انتقال یابد؟ مطمئناً تا حالا تعداد زیادی کامیون را به آتش کشیده بودید وخطوط انتقال برق را تخریب می نمودید و صدها راهپیمایی ترتیب می دادید .ولی برادر افغان ما مردم کشور افغانستان وایران هم نژاد ،هم دین ودارای مشترکات فرهنگی واجتماعی زیادی هستیم و حق این است که با هم همکاری وکمک داشته باشیم وحق مردم سیستان از آب هیرمند را به آنها بدهند ونگذارند کار به کشمکش های بیهوده بیافتد .

اما سخنی با جناب آقای ظریف وزیر امور خارجه کشورمان :

از روزی که جنابعالی سکان وزارت امور خارجه را بر عهده گرفته اید چنان غرق در امور هسته ای شده اید که ما فکر میکنیم وزارت امورخارجه فقط کارش همینه .البته فعالیت جنابعالی وتیم مذاکره کننده هسته ای در خصوص احقاق حق ایران برای دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته ای قابل تقدیر است ،ولی برادر کارهای دیگری هم است که باید انجام دهی ،برای مردم سیستان هیچ موضوعی اولویت دار تر از موضوع آب نیست .چرا برای موضوعی که حق ما هم است پیگیری مناسبی صورت نمی گیرد .اگر برای خودمان امکان مذاکره با دولت افغانستان وجود می داشت مزاحم وقت شریف هسته ای شما نمی شدیم .جناب آقای ظریف حتماً خوب می دانید که سیستان انبار غله ایران بوده وامروز خود محتاج غله از سایر نقاط است ،خوب می دانید که به دلیل عدم وجود آب جمعیت زیادی اراضی وخانه وکاشانه خود را رها کرده اند وبرای امرار معاش آواره گشته اند .به هر حال از جنابعالی انتظار داریم وقت ویژه ای برای حق آبه سیستان بگذارید ونگذارید بیش از این مردم ایران زمین در سیستان رنج بکشند وآواره گردند .مطمئن هستیم با توجه به همکاری های گسترده ایران با افغانستان مشکل آب حل وفصل خواهد گردید .منتظر خبرهای خوش شما هستیم .

یادداشت : مهندس محمد حسن دهمرده – کارشناس کشاورزی ومنابع طبیعی