گندمـــ پرس : مذاکرات فشرده ، بسیار حساس و سخت و نفس گیر هسته ای در روز پنجشنبه 93/1/13 خاتمه یافت . بیانیه پایانی مذاکرات که از سوی هماهنگ کننده اتحادیه اروپایی و جناب آقای دکتر ظریف وزیر امور خارجه کشورمان قرائت شد ، حکایت از آن دارد که طرفین بعد از سالها مذاکره و مجادله ، به چارچوب مشترکی برای کاستن از مشکلات دست پیدا کرده اند.
اگر چه این بیانیه چیزی فراتر از یک بیانیه نیست و در این مرحله تعهد چندانی را برای هیچیک از طرفین بوجود نمی آورد ، اما همین مختصر نیز گویای بازشدن مسیر جدیدی برای ورود به شرایط جدید است . این بیانیه در حقیقت ترسیم نقشه راهی برای رسیدن به شرایطی است که بالطبع می تواند فضای مناسبی را برای گفتگوهای بیشتر، فراهم آورد.براین اساس گمان می رود که تا چند ماه آینده، بخش بیشتری از ابهامات باقی مانده نیز برطرف گردد.
مذاکره طبعاً برای جلوگیری از تشدید اختلافات و جلوگیری از تبدیل اختلاف به مخاصمه است و هدف بعدی از مذاکره، دستیابی به اشتراکات پنهان است و در این مسیر، طرفین مذاکره ناگزیر هستند با تعدیل مواضع و صرف نظر کردن از برخی خواسته ها، به بعضی از خواسته های دیگر خود دست پیدا کنند.
بهترین تعبیر برای نتیجه مذاکرات تا این مرحله، واژه استفاده شده از سوی دکتر ظریف است. ایشان نتیجه بدست آمده را”توافق” خواندند. ایشان نه از شکست یک طرف و از پیروزی طرف دیگر صحبت کردند و نه از پایان یافتن اختلافات و مشکلات سخنی به میان آوردند.
لذا آنچه که تا کنون بدست آمده است توافق پیرامون کلیات راه حل های جامع و مورد قبول است. قرار است که این توافق تا چند ماه آینده و پس از طی مراحل گوناگون سیاسی و فنی، به یک سند همکاری و یا قرارداد تبدیل شود.
گروه های مذاکره کننده ایرانی، از ابتدا تا کنون از مدیران و مسؤلان شایسته، دلسوز، متعهد، بصیر، دشمن شناس و آشنا با فنون مذاکره و دارای مهارت لازم برای تبدیل نمودن چالش ها به امتیاز بوده اند. بدون شک همه این اشخاص و همه این گروه های کاری به چیزی جز منافع ملی و رسیدن به حداکثر خواسته ها و محقق ساختن اهداف هر چه بیشتر نمی اندیشیده اند. تفاوت مختصر یا به ظاهر فاحشی که میان نوع گفتار و تصمیم و یا نتایج بدست آمده از کار هر گروه کاری تصور می شود، تا حدود زیادی مربوط به مقتضیات زمانی و نیز ماهیت مذاکرات بلند مدت سیاسی و فنی است . لذا می توان اینگونه تصور نمود که نتیجه نهایی، برآیند تلاش همه مذاکره کنندگان از ابتدا تا کنون است و هر گروه مذاکره کننده، سهمی در این نتیجه و در موفقیت های بعدی دارد .
با این وجود تلاش جناب آقای ظریف و همراهان ایشان از برجستگی بیشتری برخوردار است. محمد جواد ظریف که از همان ابتدای کار مسئولیت هماهنگی و مدیریت مذاکرات هسته ای را نیز از طرف رئیس محترم جمهوری پذیرفت، به خوبی می دانست که فقط این بعد از مسئولیت مهم را قبلا شخصیت های مهمی چون حسن روحانی، علی لاریجانی و سعید جلیلی برعهده داشته و مذاکرات در مرحله ای بسیار سخت و تعیین کننده به ایشان واگذار شد و انصافا خیلی خوب توانست با برنامه ای واقعی، عینی و مدبرانه مذاکرات هسته ای را مدیریت کند که منتج به پیشرفت در مذاکرات و زمینه سازی برای تفاهم شد.مهمتر اینکه روند اقدامات تشدیدی در تحریم کشورمان و تصویب قطعنامه های جدید متوقف شد و سد ظالمانه تحریم ها نیز ترک برداشت. اکنون نیز طبق توافق موجود در آینده ای نزدیک تحریم ها کلا برداشته خواهد شد.
البته برخی از منتقدین بر این باورند که توجه و تمرکز بیش از حد دکتر ظریف بر موضوع هسته ای تا حدودی موجب مغفول ماندن دیگر حوزه های سیاست خارجی و امو ر داخلی وزارت امور خارجه شده است. که امید است با اتمام این مذاکرات، فعالیت در دیگر حوزه های سیاست خارجی نیز پر رنگتر گردد.
ممکن است چنین احساس شود که ما در این مذاکرات به برخی خواسته های خود نرسیده ایم و از برخی خواسته های مهم خود چشم پوشی نموده ایم . هنوز برای ارزیابی قاطع و استنباط از انچه که رخ داده است، زمان زیادی باقی است و باید این مهم را به آینده موکول نمود. آنچه که امروز ضرورت دارد حمایت از مذاکره کنندگان و تأیید عملکرد آنها و دور نگه داشتن کار ارزشمند این گروه دلسوز به اغراض و امیال گروهی و حزبی است. مذاکرات و نتایج آن امری فراتر از گروه و حزب است و مستقیماً مربوط به تمامیت سیاسی کشور و مربوط به مصالح و منافع ملی است. اگر نقد و ایراد و اشکالی در کار گروه مذاکره کننده به نظر میرسد این دیدگاه ها لاجرم باید با استفاده از مسیر ها و روش های خاص و در موقع مناسب و با توجه به مصلحت کشور و مبتنی بر استنباط های منطقی مورد نقد و اظهار نظر قرار گیرد.
در این برهه از زمان بیشتر از هر زمان دیگری اتحاد و همدلی بین مسئولین و ملت که فصل الخطاب پیام نوروزی رهبری نیز هست میتواند امنیت ملی و وجاهت بین المللی ما را تحت تاثیر قرار دهد و همگان به این اعتراف دارند که همنوا شدن با دشمنان دیرینه این انقلاب و نظام و یا نقد مغرضانه و بدون تفکر بیشترین آسیب را به دست آوردهای انقلاب خواهد زد؛ یادمان باشد که خونهای بسیاری در این راه ریخته شده و شهدای گرانقدری را در جهت امنیت این مردم تقدیم اسلام نمودیم، پس واجب مینماید تا با پیروی از ولایت، حربه و بهانه را از دست دشمنان بگیریم و از تهدیدها نهراسیم.
یادداشت : سرکار خانم هودفر کارشناس ارشد روابط بین الملل , گندمــ پرس زاهدان
تحلیل جامعی بود و نشان از تخصص در تحلیل داشت.
نتیجه نهایی ای مذاکرات و حاصل آن برای هر دو طرف در گرو رفتار منطقی در این بازه زمانی کوتاه است.