معرفی مکان ها و جاذبه های گردشکری سیستان

  • کد خبر : 32165
  • ۱۹ اسفند ۱۳۹۴ - ۲۱:۲۰
معرفی مکان ها و جاذبه های گردشکری سیستان

گندم پرس :نوروز بهترین زمان برای بازدید از جاذبه‌های طبیعی و باستانی سیستان است که هر یک به نوعی ریشه در فرهنگ و تاریخ این دیار کهن دارد و بیانگر عظمت و جایگاه این سرزمین اساطیری می باشد.   شهر سوخته: این شهر بزرگ شناسنامه پر افتخار سیستان و اولین و بزرگترین استقرار شهر نشینی در شرق فلات […]

گندم پرس :نوروز بهترین زمان برای بازدید از جاذبه‌های طبیعی و باستانی سیستان است که هر یک به نوعی ریشه در فرهنگ و تاریخ این دیار کهن دارد و بیانگر عظمت و جایگاه این سرزمین اساطیری می باشد.

 

شهر سوخته:

این شهر بزرگ شناسنامه پر افتخار سیستان و اولین و بزرگترین استقرار شهر نشینی در شرق فلات ایران است که با توجه به بررسی های به عمل آمده کمتر ابزار جنگ در آن کشف شده و مردم در صلح و آرامش زندگی می کرده اند.

گورستان شهر سوخته با ۲۵ هکتار وسعت و۴۰ هزار گور به عنوان یکی از وسیع ترین گورستان های قبل از تاریخ، کمک زیادی به پژوهش در روند شکل گیری تمدن حاشیه هیرمند و نوع اعتقادات ساکنان آن می کند.

بر مبنای یافته‌ های باستان شناسان شهر سوخته ۱۵۱هکتار وسعت دارد و بقایای آن نشان می‌ دهد که این شهر دارای، سه بخش اصلی و سه بخش فرعی است که عبارتند از: منطقه بزرگ مرکزی شامل بخش های مسکونی شرقی، مرکزی و بناهای یادمانی، منطقه صنعتی شمال غربی و بخش جنوبی یا منطقه گورستان.

اشیاء سفالی اصلی ‌ترین موادی هستند که تقریبا در همه گورها وجود دارند.

در کنار این دسته از اشیاء، هدایای دیگری ساخته شده از سنگ، چوب، پارچه و انواع مهر در قبور دیده می ‌شود.

در یک تقسیم بندی کلی، اشیاء پیدا شده در قبرهای شهر سوخته عبارتند از: اشیاء زینتی، اشیاء آیینی، اشیاء مربوط به پیشه‌ ها، اشیاء مورد استفاده در زندگانی روزمره و مواد غذایی.

یک نمونه شاخص و بی نظیر کشف شده از این بنای تاریخی، چشم مصنوعی است که بررسی ‌های انسان شناسانه نشان داده به احتمال بسیار زیاد این چشم متعلق به زنی دارای سنی بین ۲۸ تا ۳۳ سال بوده است.

شهر-سوخته-209734-همگردی

کوه خواجه ( کوه اوشیدا ):

کوه خواجه به صورت برجستگی سیاه رنگ با چهار هزار متر مربع افتادگی در فاصله ۳۰ کیلومتری جنوب غربی شهر زابل و در میان دریاچه هامون به طرز شگفت انگیزی خود نمایی می کند.

آثار کوه خواجه یا در حقیقت سلسله آثار موجود بر روی این کوه که در میان دریاچه هامون قرار گرفته، شامل یک بنای وسیع و آتشکده درون آن دو قلعه خشتی بقایای راه قدیمی و حصارهای مختلف چند زیارتگاه مربوط به دوران اسلامی و تعداد بی شماری قبور سنگی است.

این کوه دارای قداست چند هزار ساله است که از دوران مختلف تاریخی بر روی آن آثاری بر جای مانده ودر شاهنامه نیز به نام کوه سپند به آن اشاره شده است.

آثار معماری کوه خواجه را می توان قلعه ای بزرگ یا شهری کوچک دانست که حداقل در دوره مشخص پارتی و ساسانی ویک دوره اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است.

شاخص ترین و قدیمی ترین بنا از مجموعه بناهای کوه خواجه، کهن دژ است که در دامنه شرقی کوه مستقر می باشد و با نام های مختلفی از جمله قلعه رستم و قلعه کافرون نیز شناخته می شود.

این بنا با معماری منحصر به فرد و وسعتی بیش از چهار متر مربع از بزرگترین بناهای خشتی باقی مانده از دوران پیش از اسلام در ایران است.

نقاشی های دیواری که در ایران کمتر دیده شده نیز در این بنای عظیم خود نمایی می کرده که در حال حاضر تنها آثار و بقایای آن در نقاط مختلف قلعه به چشم می خورد.

کوه-خواجه-29372-همگردی

قلعه کافی:

قلعه مچی در سه کیلومتری شرق حوضدار سیستان و۶ کیلومتری شهر سوخته و ۷۰ کیلومتری جنوب غربی زابل قرار دارد.
این قلعه مقر و کاخ خاندان بزرگ ملک رئیسی، فرمانروایان جنوبی سیستان می باشد که از خشت و گل ساخته شده است. ارتفاع ایوان شمالی این قلعه از زمین ۱۰ متر و دهانه آن ۵/۷ متر پهنا دارد.

این ساختمان را در زمان صفویّه شاهان کیانی سیستان ساخته اند و در احیاءالملوک هم دکتر ستوده آن را قلعۀ کافی نامیده است. گروهی چوپان هم که از تاریخش هیچ آگاهی ای نداشته اند، به جهت بُن درخت های خرمایی که در آن جا دیده اند نام قلعه مچی را بر آن گذاشتند.

در جنوب غربی این قلعه و به فاصله ۳ کیلومتری آن تعدادی تپه کوچک وجود دارد که سفال های کشف شده مربوط به دوران پیش از تاریخ است. در این منطقه کتیبه ای از سال ۱۱۳۰ هجری قمری (۱۷۱۷ میلادی) مربوط به میرجعفرخان کشف شده است.

در این منطقه باقی مانده یک آسیاب بادی نیز وجود دارد که نمونه های آن در دوران اسلامی و در تمام نقاط سیستان وجود داشته است.با توجه به متون تاریخی و آثار باقی مانده اعم از معماری و سکه و سفالینه های بدست آمده تاریخ احداث این قلعه را می توان به دوران صفویه رساند که احتمالا تا اوایل حکومت قاجار مقر و کاخ حکمرانی خاندان رئیسی از حاکمان محلی تمدن جنوبی سیستان بوده است اما با مطالعه بر روی سفالینه های سطحی منطقه نمی توان تاریخی قدیمی تر از قرن ۶ و ۷ هجری برای آن در نظر گرفت.

قلعه-مچی-93880-همگردی

قلعه رستم : 

قلعه رستم، در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل ( استان سیستان و بلوچستان )،بعد از شهر سوخته خارج از جاده اصلی بنایی وسیع و مربوط به دوران صفوی -سلجوقی اسلامیه. محوطه ای که قلعه در آن قرار داره، معروف به محوطه حوضداره. در این منطقه بقایای یک شهر باستانی، با ساختمان های متعدد و سر در ورودی، برج نگهبانی و ۱۵برج دفاعیه. این قلعه بزرگ ترین قلعه دوران صفوی و سلجوقی در این منطقه و عظمت آن جنبه افسانه ای و نسبت دادن آن به نام آورترین شخصیت سیستان یعنی رستم شاهنامه ست.

قلعه-رستم-208243-همگردی

ارگ خان ملک کیانی:

ارگ خان ملک کیانی در شهر هیرمندِ استان سیستان و بلوچستان، واقع شده. ارگ تاریخی خان ملک، مربوط به خان های منطقه سیستانه. این ارگ به ارگ خان ملک کیانی معروفه. ارگ خان ملک که از آثار تاریخی مهم سیستان، در دوره پهلویه در کیلومتر ۱۶ جاده زابل به شهرستان هیرمند با فاصله یک کیلومتر در قسمت شمال این جاده قرار داره. این ارگ به شکل مربع و دارای ۴ برج در چهارگوشه ست، با یک محوطه حدوداً ۲۰۰ متر در وسط، که با طاق های زیبا ودربهایی ورودی در چهار گوشه که به علت بی توجهی وفرسایش آثار اندکی از برجها در ۴ گوشه به جا مونده. دیوارهای این ارگ مستحکم و از خشت و گل به قطر یک متره. این ارگ در سال های اخیر در چند مقطع مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته.

ارگ-خان-ملک-کیانی-82084-همگردی

زیارتگاه بی بی دوست:

مزار بی بی دوست، زیارتگاهی ست که ورود آقایان به آنجا ممنوعه. این زیارتگاه در ده کیلومتری شمال شرق زابل و در مسیر و نقطه اتصال جاده زابل به شهرهیرمند و کانال آبی که از رودخانه هیرمند واقع در شهرستان زهک منشعب می شه و از روستای کود و قلعه زاهدان کهنه می گذره، قرار گرفته است. زیارتگاه در دشتی گرم و خشک و روی تپه های باستانی قرار گرفته و بنا به عقیده عده ای متعلق به عصر اشکانیانه. گفته شده این مزار متعلق به خواهر سید اقبال است که مزارش در سیستان قدیم و افغانستان فعلی واقع شده. عامه مردم هم بر این اعتقادند که در روزگاران گذشته سیده ای با برادر خود سرگرم شبانی بوده که مردی قصد آزارشو داشته، دختر گریه می کنه و فرار می کنه تا به جایگاه الان زیارتگاه می رسه و از شدت خستگی همونجا متوقف می شه و دعا می کنه که ای زمین مرا دریاب و زمین هم به خاطر پاکی و صداقتش، دهانشو باز می کنه و اون رو در دل خاک مخفی می کنه. در حالی که گوشه ای از چادرش بیرون می مونه. از آن زمان به بعد جایگاه فرورفتن او در زمین، به زیارتگاه تبدیل می شه و پاکی و نجابت اون دختر سیده، زبانزد همگان می شه. هم اکنون روی مقبره با پارچه سبز رنگ پوشیده شده و عده ای هم به قصد نذر و تبرک اون رو می برند و در صورت اجابت درخواستشان، به جاش شال سبز رنگ دیگری پهن می کنن.

یک درخت کهنسال گز در کنار مقبره چنان ریشه داره که گویی مقبره رو در بر گرفته و مردم برای این درخت هم احترام بسیار زیادی قائلند و کسی اجازه نداره به این درخت آسیب برسونه و یا شاخه ای از اون رو جدا کنه. عروس های منطقه هم به رسم موجود، روز سوم پس از ازدواج، برای دعا و درخواست خوشبختی در زندگی به زیارت این مکان می رن و اگه نذری به گردن داشته باشن ادا می کنن و برای تداوم خوشبختی در زندگی، در مکانی در نزدیکی مقبره، شمع روشن می کنن که تقریبا همیشه شمع های بسیاری در زیارتگاه بی بی دوست در حال سوختنه.

زیارتگاه-بی-بی-دوست-209767-همگردی

موزه مردم شناسی زابل :

ساختمان این موزه در قرن ۱۹ میلادی توسط مهندسان انگلیسی و به عنوان کنسولگری ساخته شده. در سال ۱۳۶۸ این بنا به عنوان گنجینه موقت در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت . بعد از ۱۸ سال مرمت و بازسازی این ساختمان به موزه مردم شناسی این منطقه تبدیل شد و دارای بخش های مختلف از جمله شکار، نمایش آداب و سنت های بومی، محلی شامل لباس، کشاورزی، گلیم بافی، پخت نان، آسیاب محلی و قبرستان قدیمیه.
با بازدید از موزه مردم شناسی سیستان به ۵ هزار سال پیش سفرمی کنید و با فرهنگ و تمدن غنی گذشته مردم سیستان به ویژه مردمان شهر سوخته آشنا می شوید.

زاهدان کهنه:

این اثر در ۲۷ کیلومتری شرق زابل، ۷کیلومتری شمال شهرستان زهک در بخش مرکزی زهک و در روی بلندی واقع شده است. جی.پی.تیت انگلیسی بر این باوره که این خرابه ها مربوط به شهر زرنج (زرنک یا زرنگ) می باشد که ۴۲۰ سال قبل توسط تیمور لنگ و با توجه به ویرانی بندهای (سدهای) سیستان به این صورت در آمده. هنری ساوج لندور، جهانگرد باستان شناس و جغرافی دان انگلیسی که در سال ۱۹۰۱ به سیستان سفر کرده، شهر زاهدان کهنه رو به لندن شرق تشبیه کرده. در محل زاهدان کهنه و اطرافش، مجموعه ای ازبناهای دوران اسلامی وجود داره که یکی از این مجموعه ها در فاصله ۲۵۰ متری شمال شرقی ارگ زاهدان کهنه قرار داره. از شهر زاهدان، امروزه فقط برج و باروی آن و قلعه تیمور باقی مونده. این شهر دارای سه قطعه آبادی بوده که شامل ارگ کهندز، شارستان و ربضه و اطراف هر کدوم رو حصاری به همراه برج های تدافعی در بر گرفته و به شکل مستطیل می باشد.

زاهدان-کهنه-28935-همگردی

 

 

روستای قلعه نو:

درزمان قاجار شکل روستاهای سیستان دفاعی بوده و از آنجا که قبل از تاسیس این روستا در نزدیکی آن روستایی به اسم قلعه کهنه وجود داشت و برخی ساکنان آن به این روستا مهاجرت کرده اند به این دلیل نام آن را قلعه نو گذاشتند.

این روستا با بافت معماری سنتی سیستانی در شهرستان زهک واقع شده است.

روستای-قلعه-نو-130367-همگردی

دهانه غلامان:

در واقع بقایای شهری عظیم از روزگار هخامنشیان است.

این شهر از جهات گوناگون دارای اهمیت است، از یک سو تنها شهر خشت و گلی روزگار هخامنشیان به شمار می رود که بر خلاف سایر شهرهای این دوره نشانگر زندگی پادشاهان و کاخ های مربوط به آن ها است و از طرف دیگر بدون برنامه ریزی رشد نکرده بلکه احداث شهر با نقشه و برنامه ریزی مدون صورت پذیرفته است.

این شهر در دو کیلومتری روستای قلعه نو از توابع شهرستان زهک واقع شده است.

آئین مردم دهانه غلامان یکی از آئین های مشترک ایرانی هندی منطقه بوده که به خاطر تسامح مذهبی هخامنشیان توانسته به موجودیت خود در سیستان ادامه دهد.

شهر دهانه غلامان با همان سرعتی که به وجود آمده از بین رفته است و عدم وجود هر گونه شیء و خالی بودن محوطه های حفاری شده از بقایای سکونت، نشان دهنده تخلیه شهر با نظم و ترتیب بوده است و در نتیجه نمی توان عاملی خارجی چون جنگ و یا آتش سوزی را در تخلیه و ترک آن دخیل دانست.

دهانه-غلامان-81794-همگردی

آتشکده کرکوی (آتشکده کرکوشاه):

آتشگاه یا آتشکده در غرب روستای خمک در حدود سی کیلومتری شهرستان زابل به سمت دوست محمد بر روی لبه شمالی یک برجستگی بزرگ گلی و در میان زمین های باتلاقی سیستان و در جهت جنوب شرقی به شمال غربی قرار گرفته است.

آثار برخی از اتاق ها با سقف گنبدی شامل زنجیره ای از بناهای بزرگ و کوچک است که بخش هایی از آنها باقی مانده و به نظر می رسد یکی از ساختمان های بنایی مهم بوده است.

سفال های پراکنده در سطح این محوطه شبیه سفال های تپه شهرستان و کوه خواجه است و وضعیت، شکل و پلان ساختمان ها نشان می دهد واقعا آتشکده ای از دوران ساسانی وجود داشته و نام امروزی آن یادگاری بسیار کهن از کاربرد اصلی این محوطه بوده است.

کلمه کار یا کر در زبان پارسی کهن به معنی مردم جنگاور و جنگجوست. بنابراین می شه گفت کرکوی به معنی کوی جنگاورانه.

آتشکده-کرکوی-209750-همگردی

چاه نیمه:

در شهرستان زهک، در فاصله ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر زابل و در کنار روستای قلعه نو چاله های طبیعی بزرگی وجود دارد که آب مازاد رودخانه هیرمند بوسیله کانالی به آن سرازیر می شود وگنجایش این مخازن ۷۰۰میلیون متر مکعب است که به صورت دریاچه مصنوعی درآمده است.

چاه نیمه آب شرب سیستان و قسمتی از آب کشاورزی را در مواقع بی آبی تامین می کند.

مجتمع بزرگ فرهنگی و پژوهشی چاه نیمه که بیش از ۵۰۰ هکتار وسعت دارد، زمینه های کاربردی، پژوهشی وتحقیق را برای استادان ودانشجویان فراهم آورده است.

این مجتمع که در فهرست بزرگترین اردوگاه های فرهنگی کشور قراردارد با دارا بودن سواحل زیبا، فضای مشجر، نهالستان ها، مزارع، باغات زیتون، پسته، نخلستان، موزه تاریخ طبیعی، پرورش حیوانات غیر مرسوم از جمله شتر مرغ، گلخانه های گل، گیاهان زیتونی، مکان تفریحی جذاب و باغ وحش متنوع از گونه های جانوری همه ساله در ایام عید نوروز پذیرای ده ها هزار نفر است.

دریاچه-های-چاه-نیمه-132137-همگردی

رودخانه هیرمند:

رود بزرگ هیرمند از رودهای پرآب شرق فلات ایران وآسیا به شمار می رود که سالانه میلیاردها متر مکعب آب در آن جریان می یابد وطول آن هزارو۱۰۰ کیلومتر است.

این رود درازترین رود واقع بین سند وفرات محسوب می شود.

رود هیرمند از ارتفاعات بابا در افغانستان (به بلندی چهار هزارو ۴۰۰ متر) سرچشمه می گیرد و تا محل گردن دیوار به طول ۷۸ کیلومتر از پیچ وخم سنگلاخ های عظیم عبور کرده وپس از طی مسافتی وارد دریاچه هامون می شود.

هیرمند در محلی به نام جریکه به دو شعبه اصلی به نام های پریان مشترک و سیستان رود تقسیم می شود.

در اوستا از رود هیرمند به نام هئتومنت یاد شده که به دریاچه کیانسه (هامون) می ریزد.

دریاچه هامون:

دریاچه هامون شامل مجموعه هامون پوزک در شمال شرقی، سابوری در شمال وهیرمند یا هلمند در غرب سیستان است.

این پهنه وسیع شامل دریاچه ها، برکه ها، نیزارها و مراتعی که به تناوب تمام یا بخشی از آن به وسیله آب گرفته شده است زیستگاه انواع پرنده های مهاجر از جمله فلامینگو، پلیکان، درنا، کفچه، نوک، انواع اردک، غاز، قو، چنگر(چور) و تاووسک است.

دریاچه هامون از مناطق بسیار زیبا ودیدنی در شرق ایران است که قداست خاصی در نزد زرتشتیان دارد اما متاسفانه مدت مدیدیست که با بی مهری های صورت گرفته به سمت مرگ و نابودی پیش رفته است./نیزار

لینک کوتاه : https://gandomkhabar.ir/?p=32165

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 1در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۱
  1. با سلام کار بسیار ارزنده و خوبی برای معرفی سیستان بزرگ کردید خدا قوت. لطفا این آثار برجسته و مهم تاریخی کهن بوم سیستان ورجاوند را بصورت بورشور و کاتالوگ در اختیار مردم و مهمانان نوروزی قرار دهید . با تشکر