گندمــــ پرس : ایسنا : با وجود اینکه محیط زیست سیستانوبلوچستان چند روز پیش ادعا و اصرار کرد دو بخش از تالاب هامون در حوزه «لورگباغ» و «کوهخواجه» به واسطه سیلاب بیسابقه آبگیری شده است، دیروز آتش گسترده بخشی از مراتع تالابِ خشک هامون را در “لورگباغ” سوزاند.
و این آتش حوالی ظهر دیروز در حوزه «لورگباغ» -که بخشی از تالاب هامون صابوری است- اتفاق افتاده است.
محمدحسن دهمرده، فرماندارشهرستان نیمروز در گفتگو با ایسنا گفت: در این آتش سوزی بالای 10 تا 20 هکتار از جنگلزار و پوشش گیاهی تالاب هامون سوخته است.
وی با بیان اینکه گرمای هوا دلیل این آتش سوزی نبود است، سهلانگاری دامداران منطقه که برای چراندن دامهای خود در تالاب حاضر بودند را علت اصلی آتش سوزی اعلام کرد و افزود: دامدار و افرادی که در تالاب بودند برای هدفی مشخص آتش روشن میکنند که بیکباره جنگل و پوشش گیاهی تالاب آتش میگیرد، وقتی این افراد نمیتوانند آتش را مهار کنند از محل آتش سوزی میگریزند.
به گفته شاهدان نبود وسایل اطفاء حریق در منطقه سبب شد آتشسوزی ساعتها به طول بیانجامد و در نهایت باکمک اهالی مهار شود، فرماندار نیمروز البته میگوید این نخستین آتش سوزی در مراتع تالاب هامون نیست بلکه فقط امسال بین دو تا سه آتش سوزی دیگر نیز در مراتع و جنگلزارهای هامون اتفاق افتاده است.
بر اساس گزارش رسانهها پارسال نیز سه آتش سوزی، مراتع بخشهای مختلف تالاب هامون را سوزاند، آخرین آتش سوزی پارسال در بهمن ماه که منشاء آن عوامل انسانی نیز اعلام شد حداقل 20 هکتار از مزارع تالاب هامون را نابود کرد.
نبود امکانات اطفاء حریق آتش را توسعه داد
فرماندار هامون با تایید وقوع آتشسوزهای زیاد در تالاب هامون، خواستار تهیه امکانات اطفاء حریق شد و گفت: باید منابع طبیعی امکانات اطفای حریق در اطراف تالاب هامون مستقر کند، چون تنها منطقهای که در تالاب هامون جنگل و پوشش گیاهی دارد، در اطراف شهرستان نیمروز و قسمت هایی از «لورگباغ» است.
دهمرده اضافه کرد: در حوزه لورگباغ 60 هزار هکتار جنگل، بخش قابل توجهی نیزار و بوتهزار وجود دارد که باید با توجه ویژه از آنها حراست کرد، اگر این بوته زارها را از دست بدهیم، کانونهای بحران ریزگرد در دریاچه افزایش پیدا کرده و وضعیت طوفانهای شن در شمال استان بدتر از حالا میشود.
این مسئول با یادآوری نبود امکانات اطفای حریق در منابع طبیعی حوزه تالاب هامون، افزود: اگر دیروز همزمان با آتش سوزی وزش باد هم میبود دیگر معلوم نیست چه اتفاقی بر سر هامون و پوشش گیاهی آن میافتاد.
وی بیان کرد: رفتن خودروهای آتشنشانی چرخ دار به تالاب هامون سخت و دشوار است، باید ادواتی نظیر لودر، گریدر و ماشینهای راهسازی برای خفه کردن آتش با خاک استفاده شود.
دهمرده از منابع طبیعی خواست امکانات اطفای حریق را به صورت همیشگی در اطراف تلاب هامون مستقر کند زیرا این اقدام برای جلوگیری از خسارتهای سنگین ناشی از تخریب تالاب ارشمند است، اگر هکتارهای زیادی از جنگزارها و پوشش گیاهی تالاب هامون در آتش بسوزد، امکان ندارد که پوشش طبیعی جایگزینی ایجاد کرد، حتی با هزینه 20 میلیون تومان برای هر هکتار نمیتوان این پوششهای گیاهی طبیعی را احیا کرد.
هیچ آبی وارد «لورگباغ» از حوزههای تالاب هامون نشده است
گزارش و تصاویر خبرنگار ایسنا از محل آتش سوزی در تالاب هامون نشان میدهد که مدتهاست هیچ آبی وارد تالاب هامون در حوزه «لورگباغ» نشده است، اما در یک هفته اخیر مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان به رسانهها گفت سیلابِ بیسابقه مرداد امسال وارد تالاب هامون شده و محیط زیست این سیلاب را به کانونهای بحرانی ریزگرد یعنی دو بخش «لورگباغ» و «کوهخواجه» در تالاب هامون هدایت کرده است.
علی رغم اینکه خبر ورود سیلاب از سوی مسئولان آب منطقهای سیستان و بلوچستان تکذیب شد، سعید محمودی در گفتگو با رسانهها اصرار کرد که این سیلاب وارد تالاب هامون شده و توانسته کانونهای تولید ریزگرد را کنترل کند.
اگر چه گزارشها و تصاویر قبلی ایسنا به روشنی نشان داد که سیلابی در کار نبوده و جریان دو سه روزه روانآب قطع شده است، اما حالا فرماندار شهرستان نیمروز نیز به خبرنگار ما میگوید در حوزه «لورگباغ» کانون بحرانی تولید ریزگرد وجود ندارد و اکثر پوششهای گیاهی تالاب هامون در اطراف این حوزه است.
دهمرده در این باره گفت: درست است که برخی مناطق لورگباغ پوشش گیاهی ندارد ولی نمیتوان گفت که این حوزه جزو کانونهای بحران تالاب است، زیرا بخشهای بحرانی زیادی در تالاب وجود دارد و بهترین پوشش گیاهی، و جنگلها و نیزارهای تالاب در حوزه لورگباغ قرار دارد.
وی همچنین با تکرار اینکه خبر ورود سیلاب به تالاب هامون درست نبوده است، تاکید کرد: اصلاً تالاب آبگیری نشده است، سیلابی در کار نبود، دو تا جریان آبراهه کوچک که احتمالا به واسطه لایروبی نهرها از آن طرف مرز (افغانستان) به ایران هدایت شد، با هماهنگی آب منطقهای برای تامین آب شرب دامداران اطراف تالاب هامون هدایت شده، این آب هم سه یا چهار روز بیشتر دوام نداشت.
نهضت ماسک برای احیای هامون در سیستان
به گزارش ایسنا، مدیرکل محیط زیست سیستان وبلوچستان درست وقتی شدت طوفانهای شمال استان فروکش کرد، در 21 مرداد اعلام کرد سیلاب بی سابقهای از یک هفته قبل وارد تالاب هامون شده و برخی مراکز تولید ریزگرد را کنترل کرده است.
اما بر اساس گزارشها، چهار روز بعد از ادعای ورود سیلاب به تالاب هامون، وزش طوفان 90 کیلومتری در سیستان سبب شد تا غلظت ذرات معلق در هوای زابل (مرکز سیستان) به 40 برابر حد مجاز برسد و ادارات، بانکها و بازارهای پنج شهرستان شمالی تعطیل شوند.
علاوه بر این ادامه و شدت ریزگردها در روزهای 19 و 20 مرداد نیز سبب شد تا دوباره ادارات دو شهرستان شمالی استان (در 19 مرداد) تعطیل و حدود یکهزار نفر هم روانه بیمارستانها شوند.
بر اساس گزارشهای محلی از زابل، تالاب هامون از سال 1378 به طور کامل خشکیده است، یعنی درست 16 سال پیش آخرین باری بوده که تالاب هامون حیات داشته است. از این تاریخ تا سال 84 هیچ آبی وارد تالاب نشد اما پس از آن در برخی سالها که افغانستان نمیتواند سیلابهای ناشی از بارندگیهای کشورش را کنترل کند، این سیلابها را از طریق رودخانه هیرمند (رودخانه مشترک بین ایران و افغانستان) و قسمتهای مشترک تالاب به سمت تالاب هامون روانه میکند.
بر اساس اعلام مقامات ایران در کمیساریای رود هیرمند(کارگروهی مشترک بین ایران و افغانستان که وظیفه بررسی مسائل آب های مرزی در حوزه سیستان و بلوچستان را بر عهده دارد) این سیلابهای که در برخی مواقع سبب بروز خسارت به تاسیسات آبی و اراضی کشاورزی در سیستان میشود، نه تنها نمیتواند تعبیری برای اجرای تعهدات افغانستان در قبال پرداخت حقآبه رودخانه مشترک هیرمند قلمداد شود که هیچ نقشی در آبگیری و حیات تالاب هامون نیز نداشته است.
به گزارش ایسنا، ادامه خشکسالی شانزده ساله در پنج شهرستان شمالی سیستان و بلوچستان، و وقوع طوفانهای شن در این سالها، حالا چند روزی است که اعتراضات گسترده مردم شرق کشور را در پی داشته است.
مردم سیستان در اعتراض به کم توجهی به احیای هامون از جمعه این هفته نهضتی با عنوان «ماسک» اجرا کردهاند، آنها در نماز جمعه این هفته در شهرستان زابل با ماسک تنفسی حاضر شدند، علاوه بر این آزادگان شمال استان نیز دو روز بعد در مراسم ویژه این روز با ماسک تنفسی حضور یافتند.
نهضت ماسک به برنامههای فرهنگی سیستان نیز نفوذ کرده است تا جایی که دیروز همه اعضــای انجمن شـعــر آزاد ســرو سیستان در جلسه هفتگی خود با ماسک تنفسی حضور یافتند.
این نارضایتیها البته کار امروز مردم سیستان نیست، آنها چند سال است سعی میکنند جامعه را نسبت به وضعیت تالاب هامون، 100 هزار شغل از دست رفته و ریزگردها آگاه کنند.
درست یک هفته پیش رئیس سازمان محیط زیست در یادداشتی با عنوان «هامون، و گامهایی که برداشته شد»، سعی کرد به برخی انتقادها در مورد تالاب هامون و ریزگردهای شرق کشور پاسخ دهد اما خبر غیرواقعی جان گرفتن تالاب از سوی مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان، دوباره احساسات صدها هزار سیستانیوبلوچستانی را جریحهدارتر کرد.
یک هفته نامه محلی نیز در مطلبی با عنوان «گامهایی که هامون را نابود کرد»، یادداشت اینستاگرامی رئیس سازمان محیط زیست را نقد کرد و نوشت: « تصاویر ماهوارهای اردیبهشت ماه سال 93 به خوبی نشان میدهد که در این بازه زمانی آب قابل توجهی در تالاب هامون جاری بوده است، در واقع این تصاویر سندی بر ادعای مدیرکل سابق محیط زیست سیستان و بلوچستان است که در بهار 93 گفته بود حدود چهار میلیارد متر مکعب آب وارد تالاب هامون شده است، اما انتشار این تصویر نه به عنوان عملکرد، بلکه به عنوان سند کمکاری محیط زیست در مدیریت منابع آبِ تالاب هامون است. این تصویر به خوبی ضعف محیط زیست در مدیریت سیلاب های ورودی به هامون را نشان میدهد، در همان برهه کارشناسان محلی از محیط زیست انتقاد کردند که چرا اجازه داده این سیلاب در بستر تالاب هامون پخش و این آب را مدیریت نکردهاند، آنها معتقد بودند این آب میتوانست سالها بخش قابل توجهی از تالاب را زنده نگاه داشته و شرایط زندگی مردم اطراف تالاب هامون را تا حد قابل توجهی بهبود ببخشد، حالا محیط زیست باید پاسخ دهد که این حجم گسترده آب چه شده است؟ چرا آنها را مدیریت نکرده که در ظرف پنج ماه همه این آبها خشکید و از بین رفت»
این هفته نامه در انتهای مطلب خود آورده است: «این سازمان (محیط زیست) علاوه بر اینکه تا حالا هیچ اقدامی برای احیای تالاب هامون نکرده، حتی هیچ کارگروه تخصصی ملی نیز برای احیای تالاب هامون تشکیل نداده است»
بر اساس گزارشهای غیر رسمی از سال 85 تا کنون 100 هزار نفر از ساکنان شهرستانهای شمال سیستان و بلوچستان به دلیل فقر و نبود اشتغال به استانهای دیگر کشور مهاجرت کرده اند.
گزارش از محمد فرتوت عنایت
