گندم پرس: ایجاد منطقه آزاد در سیستان سبب تحرک اقتصادی کشور در این منطقه در فضای پس از برجام است که تمام مولفه های اقتصاد مقاومتی را نیز در بر می گیرد.
این منطقه در شمال سیستان و بلوچستان واقع شده و پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند و هامون را در بر می گیرد، مزیت اصلی منطقه سیستان در کنار تمام ظرفیت های کشاورزی، صیادی و دام پروری آن قرار گرفتن در جوار مرز افغانستان به عنوان کشوری نیازمند به خدمات، انرژی و کالاهای مختلف است.
زندگی مردم این منطقه از دیرباز به دریاچه هامون وابسته بوده که این دریاچه نیز در سال ۷۶ شریان ورودی خود یعنی رودخانه هیرمند را از دست داد و خشک شد و مردم منطقه با روی آوردن به تجارت مرزی خود را با شرایط جدید وفق دادند اما دیگر بار ایجاد دیوار امنیتی در مرز در چند سال اخیر سبب بی کاری، مهاجرت و افزایش معضلات اجتماعی در منطقه شده است.
قبل از انسداد مرز این منطقه و کشور افغانستان، زنجیره ای از فعالیت های تجاری در محدوده آن شکل گرفته بود و داد و ستد سنتی در آن رواج داشت که این امر پس از خشکی هامون التیام بخش معیشت خانواده های هر دو طرف مرز بود.
پس از انسداد مرز، معضل بیکاری و نبود درآمد کافی سبب مهاجرت خیل عظیمی از ساکنان سیستان شد به طوری که برخی افراد از آماری نزدیک به هشت هزار خانوار نیز سخن گفته اند.
دولت تدبیر و امید به منظور تدبیر در معیشت ساکنان منطقه و امید دادن به آینده ای بهتر، موضوع ایجاد منطقه آزاد تجاری اقتصادی در سیستان را مطرح کرد و با تمام قدرت آن را تا صحن علنی مجلس به پیش برد اما بنابر برخی دلایل این موضوع در ۲ مرحله رد شد.
هم اینک با اجرایی شدن برجام درب های جدید تجاری به روی ایران اسلامی باز شده است که این امر با توجه به قرار گرفتن منطقه سیستان در مسیر ارتباطی کشورهای آسیای میانه با کشورهای خاورمیانه و اروپا لزوم ایجاد منطقه آزاد در این نقطه از کشور را ۲ چندان می کند.
وجود منطقه آزاد در سیستان و شرایط خاص سرمایه گذاری و تجارت در این مناطق سبب جلب توجه سرمایه گذاران داخلی و خارجی در فضای پس از برجام می شود که این امر به خودی خود پویایی اقتصادی را به دنبال دارد.
توسعه روابط تجاری با کشور هندوستان نیز سبب انتقال کالا از طریق بندر چابهار و حمل و نقل آن از دروازه های خروجی سیستان به منظور تحویل به کشور های هدف شده است، همچنین بسیاری از کالاها از سایر مناطق کشور به ویژه مناطق جنوبی و بندر عباس برای ورود به کشور های آسیای میانه و افغانستان از مرز منطقه سیستان عبور می کنند.
همچنین با توجه به اینکه تنها راه کشور پاکستان به حوزه غربی خود سیستان و بلوچستان است، ایجاد یک منطقه آزاد در شمال این استان به عنوان بازویی برای منطقه آزاد چابهار با رویکردی صادرات محور می تواند شکوفایی اقتصادی دوچندانی را برای کشور در بر داشته باشد.
ایجاد منطقه آزاد تجاری در سیستان در کنار منطقه آزاد چابهار سبب راه اندازی مسیر ترانزیت در سطح استان می شود که این موضوع به خودی خود چرخه ای از فعالیت های اقتصادی را در سطح استان پدید می آورد که مردم سیستان و بلوچستان از این موضوع نفع خواهند برد.
همچنین ایجاد منطقه آزاد تجاری و اقتصادی در سیستان تمام مولفه های اقتصاد مقاومتی را به خوبی در بر می گیرد که اولین نمود آن نیز فعال شدن نیروی بومی منطقه در کارهای تحقیقاتی و جانمایی منطقه آزاد است.
با توجه به اینکه دو کشور افغانستان و پاکستان هر دو نیاز به واردات بالا و بازار مصرف مطلوبی دارند، ایجاد هر نوع کارگاه تولیدی و کارخانه در این منطقه تضمین کننده سود سرمایه گذاران است.
رویکرد اصلی منطقه آزاد در سیستان با توجه به موقعیت خاص آن صادراتی خواهد بود و از نمونه های کارخانجات صادرات محور منطقه می توان به کارخانه سیمان سیستان اشاره کرد که در شرایط سخت تحریم توانست با صادرات به کشور افغانستان به عنوان واحد صادر کننده نمونه معرفی شود.
پس از گذشت حدود ۱۸ سال از خشکسالی منطقه سیستان و از رونق افتادن کشاورزی، دامپروری و صیادی و نیز انسداد مرز که سبب فلج شدن اقتصاد ساکنان منطقه شد، ایجاد منطقه آزاد تجاری و اقتصادی در سیستان با توجه به بهبود روابط ایران با دنیا می تواند نسخه نجات بخش منطقه بوده و با رعایت کردن تمام مولفه های اقتصاد مقاومتی به اقتصاد درونی کشور نیز کمک کند.
اسماعیل مرادقلی/ ایرنا
