گــنـــدم خــبـــر: آب آشامیدنی مناسب هیچگونه رنگ، بو، طعم، مواد معلق، جانداران ریز و سایر عوارض ناخوشایند را نباید داشته باشد.
در شهرهایی که آب از طریق مخازن یا سدها تامین می شود، حساسیت و دقت در حفظ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب در شرایط مطلوب بسیار مهم است.
چند سالی است که بو و طعم نامطبوع آب آشامیدنی یکی از معضلات مردم منطقه است. چیزی که رخداد آن چندان دور از ذهن نبود. این پدیده همزمان با شروع اوج گرما تشدید می گردد و دوره آن معمولا بین چند روز تا چند ماه ادامه می یابد.
دلیل اصلی که باعث این نوشتار شد سوالاتی است که توسط دانشجویان همواره از اینجانب پرسیده می شود و بخشی از دغدغه این عزیزان است.
مهمترین نگرانیها و سوالات درادامه این متن می آید.
۱- علت این بو و طعم نامطبوع چیست؟
آبهای راکد در مخازن یا سدها بعلت عدم سیال بودن همواره در معرض انواع آلودگیها قرار می گیرد. در سیستان آب از طریق کشور افغانستان تامین می شود. یعنی در واقع سیلابهایی که در آن کشور اتفاق می افتد وارد منطقه شده و در چاه نیمه ها ذخیره می گردد.
سکون آب در مخازن جنبه تصفیه طبیعی و ته نشینی املاح را بالاتر می برد ولی عوارض ناخواسته دیگری را متوجه آب می سازد. نور فراوان، گرمای زیاد و وجود مواد مغذی زیاد باعث رشد و شکوفایی جلبکها در آب می شود. دو ترکیب طبیعی مهم از مرگ جلبکها در آب تولید می شوند که عبارتند از ژئوسمین و متیل ایزو بورنئول. این ترکیبات به کپکهای خاکی معروفند.
ترکیبات اخیر مسئول اصلی بو و طعم کپک مانند آب ( آنچه مردم از آن گلایه دارند) می باشد.
میزان حساسیت افراد مختلف به این بو متفاوت است ولی هنگامیکه مقدار این مواد به حدود ۵ نانوگرم بر لیتر برسد، بوی خاص آن بوجود می آی. اگر یک قاشق چایخوری ژئوسمین در مخزنی حداقل دویست برابر یک استخر شنا بریزیم، بو و طعم آب تغییر می کند.!!
۲- آیا باید نگران باشیم؟
بهیچوجه بو و طعم حاصل از این ترکیبات کپک خاکی نگران کننده نیست. و هیچگونه سمیت، عوارض میکروبی و شیمیایی بر سلامت انسان وارد نمی کند.
۳- چکار کنیم تا بو و طعم نامطلوب فعلی آب از بین برود؟
در هنگام برداشت آب از شیر، برای بهتر شدن طعم و بوی آب تکه ای یخ داخل آب بیندازید. یا آب را در یخچال سرد کنید. افزودن چند قطره آب لیمو نیز باعث بهبود کیفیت آب می شود. مطمئن ترین راه که البته هزینه انرژی اضافی بر دوش خانواده می گذارد جوشاندن آب و سپس سرد گردن آن در یخچال است.
۴- مهندسان آب و فاضلاب چکار کنند؟
سیستمهای تصفیه متداول آب قادر به حذف ترکیبات کپک خاکی از آب نیستند. ولی تکنولوژیهای نوین تصفیه مانند جذب روی کربن فعال، ازن زنی، بیوفیلتراسیون و یا ترکیبی از آنها در کنار سیستم تصفیه متداول، ضرورت می یابد. انتخاب یک سیستم تصفیه مناسب علاوه بر محاسبات مهندسی، توجه به ماهیت شیمیایی منبع آب را هم نیاز دارد. معمولا استفاده از یک واحد اضافی فیلتراسیون توسط کربن فعال توصیه می گردد.
ذکر این نکته ضروری است که این سیستم تصفیه نوین نباید اثر منفی بر سایر فرایندهای تصفیه داشته باشد.
